Γενικά για τον καρκίνο του πρωκτού,
Η συχνότητα του καρκίνου του πρωκτού αυξάνει σημαντικά λόγω της ευρείας διάδοσης του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Ο καρκίνος πρωκτού είναι τελείως διαφορετικός από τον καρκίνο του ορθού (γειτονικό παχύ έντερο) και τον καρκίνο του υπολοίπου παχέος εντέρου. Εχουν τελείως διαφορετική επιδημιολογία και αιτιολογία και η θεραπεία είναι σημαντικά διαφορετική. Επίσης η πρόληψη γίνεται διαφορετικά.
Ορισμένοι υπότυποι του ιού HPV (16, 18, 31, 33, 35, 53, 73, 75 και αλλοι) που ενσωματώνονται στο ανθρώπινο DNA, προκαλούν σε μεγάλο ποσοστό την νόσο. Οι παραπάνω υπότυποι είναι υπεύθυνοι και για το καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και του αιδοίου. Ακόμη και καρκίνοι στο πέος, στο στόμα και στον φάρυγγα αποδίδονται στην μόλυνση με τον ιό HPV.
Σπάνια άλλες καταστάσεις χρόνιου ερεθισμού (όπως συρίγγια που διαρκούν πολλές δεκαετίες) μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του πρωκτού. Οι αιμοροίδες δεν προκαλούν καρκίνο στον πρωκτό. Η συχνότητα του καρκίνου του πρωκτού στους ομοφιλόφιλους (MSM) είναι παρόμοια με την συχνότητα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας πριν την χρήση του τεστ Παπανικολάου.
Αιτιολογία
Αλλες καταστάσεις όπως η μόλυνση με τον ιό HIV, η ανοσοκαταστολή (όπως π.χ. μετά από μεταμόσχευση νεφρού), το κάπνισμα είναι παράγοντες που υποβοηθούν την δράση του ιού HPV και αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου επειδή μειώνεται η αντίσταση του οργανισμού στην δράση του ιού HPV. Οποιος παρουσιάζει τους παράγοντες αυτούς (βλέπε πίνακας) θα πρέπει να ελέγχεται με την κυτταρολογική εξέτασητου πρωκτού (τεστ παπανικολάου, τεστ-παπ), Ιδιαίτερη σημασία έχει η μόλυνση με τον ιό HIV, ο οποίος αυξάνει σημαντικά την συχνότητα εμφάνισης της νόσου. Τα αντιρετροϊικά φάρμακα (HAART) δεν μειώνουν αυτή την αυξημένη συχνότητα εμφάνισης. Η μέση ηλικία εμφάνισης καρκίνου πρωκτού στους HIV θετικούς είναι τα 40-49 χρόνια ενώ στους HIV αρνητικούς είναι τα 70-75 χρόνια. Επίσης έχει ανευρεθεί ότι η ο καρκίνος πρωκτού έχει χειρότερη επιβίωση στους HIV θετικούς παρά στους HIV αρνητικούς.
Πρόληψη καρκίνου πρωκτού:
Ορισμενες ομάδες πληθυσμων διατρέχουν σημαντικά αυξημενο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρκίνο στον πρωκτό. Οι πληθυσμοί αυτοί προληπτικά πρέπει να ελέγχονται τακτικά για την ανεύρεση προκαρκινωματωδών καταστάσεων υψηλόβαθμης επιθηλιακής δυσπλασάις (HGAIN). O προληπτικός έλεγχος είναι εφικτός με την κυτταρολογική του πρωκτού. Εάν η κυτταρολογική είναι θετική, ο έλεγχος πρέπει να επεκταθεί με την πρωκτοσκόπηση υψηλής ευκρίνειας (High Resolution Anoscopy).
Παράγοντες κινδύνου για καρκίνο πρωκτού:
- 15 ή περισσότεροι ερωτικοί σύντροφοι
- Πρωκτική σεξουαλική επαφή (έλεγχος κάθε 2-3 χρόνια).
- Ιστορικό δυσπλασίας τραχήλου μήτρας
- Κάπνισμα
- Κονδυλωματα πρωκτού
- Μεταμόσχευση νεφρού, ανοσοκατα-σταλτικά φάρμακα, χρόνια θεραπεία με κορτιζόνη
- Μόλυνση με τον ιό HIV (έλεγχος κάθε χρόνο)
Κλινική εικόνα καρκίνου πρωκτού
Οποιοδήποτε ογκίδιο στην περιοχή του πρωκτού, ειδικά εάν είναι σκληρό, επώδυνο και αιμορραγεί θα πρέπει να ελέγχεται από τον εξειδικευμένο ιατρό με πρωκτοσκόπηση και βιοψία. Αλλες ενδείξεις είναι η εκροή υγρού από τον πρωκτό και η αλλαγή των συνηθειών του εντέρου. Εάν η βιοψία δείξει την ύπαρξη της νόσου, πρέπει να γίνει σταδιοποίηση με το ενδοπρωκτικό υπερηχογράφημα για να διακριβωθεί η έκταση της νόσου και η διείσδυση της μέσα στους σφιγκτήρες.
Θεραπεία καρκίνου πρωκτού
Μπορεί να γίνει χειρουργική αφαίρεση του όγκου, εάν το ενδοπρωκτικό υπερηχογράφημα δείξει ότι η νόσος είναι περιορισμένη και δεν θα προκληθεί μεγάλη βλάβη στους σφιγκτηρες με αποτέλεσμα την ακράτεια κοπράνων . Σε περίπτωση που η έκταση της νόσου είναι μεγάλη με κίνδυνο βλάβης στους σφιγκτήρες από ευρεία χειρουργική εκτομή, επιλέγεται ο συνδυασμός χημειο- ακτινοθεραπείας με καλά αποτελέσματα.
